به وبلاگ من خوش آمدید در اینجا میتوانید مطالب علمی زیادی پیدا کنید
و مقالات مفیدی نیز در این وبلاگ قرار دارد که حتما به انها مراجعه نمایید با تشکر لطفا نطر یادتون نره
خبرنامه
براي اطلاع از آپيدت شدن وبلاگ در خبرنامه وبلاگ عضو شويد تا جديدترين مطالب به ايميل شما ارسال شود
فكر مي كنيد فضانوردان در فضا چگونه زندگي مي كنند؟ چه مي خورند؟ چگونه مي خوابند يا چگونه خود را سرگرم مي كنند؟ اگر دوست داريد بدانيد فضانوردان در فضا چگونه زندگي مي كنند، آن هم صدها هزار كيلومتر دورتر از زمين و در محفظه اي معلق در مدار، بهتر است به ادامه مطلب بروید ،چون مي خواهيم با هم سري به يك ايستگاه فضايي (شاتل) بزنيم و يك روز با فضانوردان زندگي كنيم.
غذا خوردن درفضا
همان طور كه در زمين تغذيه براي ما بسيار مهم و ضروري است در فضا هم تغذيه فضانوردان اهميت زيادي دارد. فضانوردان در فضا هرسه وعده غذايي را دارند و غذاهاي آنها از تنوع زيادي برخوردار است به طوري كه در ليست غذايي آنها تا 300 نوع غذاي مختلف و متنوع وجود دارد، از انواع غذاهاي گياهي و دريايي گرفته تا انواع نوشيدني ها و دسرها. برخي ازغذاها مثل ميوه ها وسبزي ها درشكل طبيعي خود مصرف مي شوند و برخي ديگر نياز به اضافه كردن آب دارند ولي تقريبا بيشتر غذاهاي فضايي به صورت آماده است. همان گونه كه گفتيم غذاهاي فضايي شبيه به غذاهاي زميني است و بزرگ ترين تفاوت آنها در نوع بسته بندي و طراحي و نگهداري آنهاست. به علت نبودن جاذبه در فضا، غذاهايي كه در فضا استفاده مي شوند، بايد بسته بندي محكم و مناسبي داشته باشند تا محتواي آنها خارج نشود و در فضاي شاتل شناور نگردد، چرا كه اين خطر وجود دارد كه ذرات غذايي معلق در فضا وارد بيني و ريه فضانوردان شده و براي آنها مشكلات تنفسي و ريوي ايجاد كند. اغلب غذاهاي فضايي به صورت خشك و پودر شده و كاملاً استرليزه هستند و از يك تا 3 سال در فضا قابل نگهداري اند.
نمك و فلفل در فضا به شكل مايع نگهداري مي شوند، چون به دليل نبودن جاذبه فضانوردان نمي توانند نمك و فلفل را روي غذاي خود بپاشند، زيرا ذرات نمك و فلفل در فضا شناور مي شود و ممكن است وارد بيني و گلوي فضانوردان شود.
البته در فضا يخچال يا فريزري وجود ندارد و غذاها در مخازن خاصي انبار و نگهداري مي شوند. مثلاً گوشت مورد نياز فضانوردان به دليل اين كه بشدت در معرض آلودگي هاي ميكروبي و باكتريايي قرار دارد، ابتدا پخته شده و در فويل هاي خاصي بسته بندي شده و سپس تحت تأثير اشعه گاما و پرتوهاي الكتروني قرار مي گيرند تا امكان رشد هر گونه باكتري و ميكروب در آن از بين برود. همچنين اغلب نوشيدني ها و آبميوه ها نيز به صورت پودر شده هستند و بايد در زمان مصرف به آنها آب اضافه كرد. برخي غذاها را دهيدراته مي كنند، مانند غذاهايي كه براي صبحانه مورد مصرف قرار مي گيرد. ميوه ها و سبزي ها كه بايد به صورت تازه مصرف شوند در بسته هاي نايلوني مخصوصي قرار مي گيرند كه ماه ها سالم و تازه مي مانند. در هرم غذايي فضانوردان همه گروه هاي غذايي مورد نياز بدن، به چشم مي خورد. بيشترين سهم مواد غذايي مربوط به گروه نان و غلات است و بعد از آن گروه ميوه ها و سبزي ها قرار دارد و سپس گروه گوشت و لبنيات و در آخر هم گروه روغن ها و شيريني ها كه كمترين حجم را دارند. جالب است بدانيد كه نمك و فلفل در فضا به شكل مايع نگهداري مي شوند، چون به دليل نبودن جاذبه فضانوردان نمي توانند نمك و فلفل را روي غذاي خود بپاشند، زيرا ذرات نمك و فلفل در فضا شناور مي شود و ممكن است وارد بيني و گلوي فضانوردان شود. نكته ديگر اين كه در غذاهاي فضايي عنصر آهن زيادي وجود ندارد به اين دليل كه در فضا گلبولهاي قرمز خون در بدن فضانوردان به دليل نبودن جاذبه سرعت عملكرد و فعاليت چنداني ندارند و لذا بدنشان نياز به عنصر آهن چنداني ندارد. نكته آخر اينكه بد نيست بدانيد كه مزه غذاها در فضا بسيار متفاوت تر از زمين است. علت آن است كه چون بخشي از مزه غذا با سيستم بويايي و از طريق بيني حس مي شود، در فضا به دليل نبودن جاذبه، بوي غذاها به بيني فضانوردان كمتر مي رسد و لذا آنها نمي توانند مزه غذاها را به درستي درك كنند و شايد به همين دليل است كه مي گويند غذاهاي فضايي بي مزه اند و طعم خوبي ندارند.
خواب و استراحت در ايستگاه فضايي
پس از يك كار خسته كننده و طولاني آن هم در شرايط سخت و دشوار در فضا، واقعا هيچ چيز مثل يك خواب آرام شبانه لذت بخش نيست. برعكس ما كه در زمين روي رختخواب مي خوابيم، فضانوردان مي توانند در هر كجاي شاتل كه بخواهند، بخوابند مثلاً روي ديوار، روي سقف، روي ميز و هر جاي ديگر منتها بايد خود را به آنجا محكم متصل كنند تا در زماني كه خواب هستند، شناور نشوند و به چيزي برخورد نكنند. البته آنها همچنين مي توانند در كيسههاي خواب نيز بخوابند. در هر ايستگاه چندين اتاق براي خواب و استراحت فضانوردان وجود دارد. هر اتاق داراي چند كيسه خواب و يك پنجره بزرگ است كه مي توان از آن مناظر بيرون فضا را مشاهده كرد. فضانوردان به طور متوسط به 8 ساعت خواب در شب نياز دارند تا بتوانند براي روز بعد انرژي خود را تأمين كنند. راستي جالب است بدانيد طبق گفته فضانوردان آنها خواب و رويا هم مي بينند.
خوراک فضانوردان یا غذای فضایی مواد غذایی است که فضانوردان در طول ماموریت فضایی مصرف میکنند. این غذاها به دقت توسط متخصصان پزشکی فضایی انتخاب، و با روشهای ویژه تهیه و بستهبندی میشوند. غذای فضانوردان باید رویهمرفته نیازهای انرژی و تغذیهای فضانوردان را برآورده سازد تا آنها نیرو و سلامت کافی برای انجام ماموریت خود را داشته باشند.
مواد غذایی در ماموریتهای کوتاهمدت به همراه فضانوردان به فضا فرستاده میشود. در ماموریتهای بلندمدت، مانند ماموریت فضانوردان در ایستگاه فضایی بینالمللی، مواد غذایی بطور منظم بوسیله فضاپیماهای پشتیبانی از زمین برای آنها فرستاده میشود.
ترکیب غذاهای فضایی در طول تاریخ پنجاه ساله فضانوردی بشر، به سرعت پیشرفت کردهاند و روز به روز به غذاهای معمولی که مردم سر میز شام صرف میکنند شبیهتر شدهاند.
حمل هر کیلو محموله به فضا حدود ۲۰۰ میلیون ریان هزینه دارد. از این رو، هر وعده غذایی که فضانوردان در ایستگاه بینالمللی فضایی صرف میکنند با احتساب وزن غذا، آب و ظروف مورد استفاده هزینه بسیار بالایی دارد. فضانوردان پروژههای جمینای و آپولو از غذاهای خشک و یخزده استفاده میکردند. کپسولهای فضایی آنها برای تولید الکتریسیته از پیلهای سوختی بهره میبردند. آب به عنوان محصول جانبی پیلهای سوختی که با ترکیب اکسیژن و هیدروژن، الکتریسیته تولید میکنند، در آن ناوهای فضایی به وفور در دسترس بود. بنابراین فضانوردان میتوانستند در زمان صرف غذا با مخلوط کردن آب گرم و غذای خشک شده، وعده غذاییِ نه چندان دلچسبی را تهیه نمایند. این غذاها چندان باب میل فضانوردان نبود و آنها پس از چند روز از طعم و شکل این غذاها بیزار میشدند.
اما غذاهای فضایی امروزی شامل انواع متنوعی از غذاهای بستهبندی و استریلیزه شده آماده، میوههای خشک، آجیل و انواع شیرینیهایند. گاهگاهی هم میوه تازه به مدارزمین راه پیدا میکند، اما باید در مدت زمان کوتاهی خورده شوند، چون در صورت فاسد شدن، همه پولی که بابت فرستادن آنها به فضا صرف شده به هدر میرود.
برخی گونه غذاها در فضا استفاده نمیشوند:
نوشابههای گازدار: گاز موجود در این نوشابهها در شرایط درون فضاپیما، به صورت حباب درآمده و به طور تصادفی در محلول نوشابه پخش میشوند. با باز کردن درب نوشابه، این حبابها به همراه مایع نوشابه در فضای کوچک کابین فضاپیما پخش شده و ایجاد دردسر خواهند کرد.
غذاهای پودری: غذاها و یا چاشنیهایی که به شکل پودر هستند نیز به در منوی غذای فضانوردان وجود ندارد. پودر ریز میتواند به آسانی در فضا پخش شود و برای تجهیزات حساس داخل کابین ایجاد اشکال نماید. از این رو است که فضانوردان مجبورند نمک را به صورت محلول در آب و فلفل را به صورت حل شده در روغن با خود به سفر فضایی ببرند.
غذاهای خردشدنی: غذاهایی که خرد شدنی هستند مانند چیپس و یا کلوچه نیز دردسر سازند. بیسگویت و کلوچههای فضایی را آنقدر کوچک میپزند که فضانورد بتواند یکباره آن را در دهان خود قرار دهد. فضانوردان معمولاً به جای نان از نوعی نان ذرت مکزیکی به نام «تورتیا» استفاده میکنند که به قدر کافی کوچک پخته شده است.
برخی میوهجات: برخی از میوهجات مانند ژرتقال و موز تازه نیز به فضا برده نمیشوند. این میوهها به ویژه زمانی که مصرف میشوند، بوی خاصی از خود تولید میکنند. زمانیکه فضانوردان در مدار زمین قرار میگیرند به علت بی وزنی دچار حالت تهوع هستند. بوی ناشی از پرتقال و موز تازه میتواند این حالت را تشدید کرده و شرایط جسمی آنها را وخیمتر نماید